Fabryka organów Rieger - Kloss

Organy dzisiaj

 

Firma RIEGER-KLOSS VARHANY s. r. o. (pl. RIEGER-KLOSS ORGANY sp. z o.o. ) jest jednym z największych i najstarszych na świecie producentów organów piszczałkowych.

Firma jest partnerem wielu wydarzeń kulturalnych w regionie a na terytorium wytwórni znajduje się stała wystawa obrazująca historię produkcji organów. Podczas kolaudacji postawienia nowych organów w auli przedsiębiorstwa odbywa się uroczysty koncert na danym instrumencie. Edukacja młodych specjalistów odbywa się w szkole organowej, która ma siedzibę w sąsiedztwie zakładu.

 

 

Historia organmistrzostwa

 

Organmistrzostwo ma na ziemi krnovskiej długoletnią tradycję. Pierwsze wzmianki o tym rzemiośle sięgają 1596 roku.

Franz Rieger – założyciel przedsiębiorstwa

 

 

Pionierem tradycji organmistrzowskiej w Krnovie jest Franz Rieger pochodzący z wioski Sosnová. Urodził się 13 grudnia 1812. Od dzieciństwa przejawiał duże zainteresowanie muzyką i rzemiosłem. Oba zainteresowania udało mu się idealnie połączyć, ponieważ zajął się rzemiosłem organowym. Po ukończeniu szkoły średniej w Krnovie udał się do Wiednia, gdzie otrzymał w tym zakresie bardzo dobre wykształcenie od Josefa Seyberta. W roku 1844 złożył egzaminy końcowe i powrócił do rodzinnego Krnova już jako organmistrz. Wkrótce potem otrzymał swoje pierwsze zamówienie w kościele zamkowym niedaleko Krnova. Jego zadaniem było zbudowanie we własnym warsztacie organów z 20 głosami, które zostały oznaczone jako tzw. Opus 1.

Od początku swojej drogi zawodowej był znany na całym Śląsku jako znakomity organmistrz. Równolegle z budowaniem organów zajmował się także konstruowaniem miniorganów, czyli katarynek. Jego firma została zapisana w rejestrze handlowym monarchii austriackiej w 1852 roku. Franz Rieger wyrabiał instrumenty mechaniczne, a jego firma miała dobrą renomę i reputację ze względu na to, iż produkowane instrumenty były wysokiej jakości. Wraz z żoną, Rosalie Schmidt, Franz Rieger wychował w sumie dziewięcioro dzieci. Dwoje z nich podzielało jego pasję do organów. Synowie Otto i Gustav kontynuowali pracę ojca. Obaj studiowali rzemiosło organowe w Wiedniu. W 1872 roku Franz Rieger przeniósł dobrze prosperującą firmę na swoich dwóch synów. Zmieniono wówczas nazwę firmy na „Franz Rieger & Söhne”, a numery opusów zaczęto podawać od początku. Ojciec pozostawił im wolną rękę i aż do 1880 roku pełnił funkcję konsultanta. W 1886 roku Franz Rieger umiera.

Opus nr 1 nowopowstałej firmy został wysłany na wystawę światową do Wiednia, gdzie w 1873 roku zdobył złoty medal za postęp i tym sposobem zapewnił firmie mnóstwo zamówień. Kluczowe znaczenie dla rozwoju przedsiębiorstwa   miała dopiero paryska wystawa światowa w 1878 roku, która oprócz międzynarodowego uznania przyczyniła się przede wszystkim do tego, że firma zyskała wiele zagranicznych zleceń, co umożliwiło rozwój przedsiębiorstwa. Światowe znaczenie firmy oraz wyjątkowa jakość produkowanych przez nich instrumentów zostało przypieczętowane przyznaniem firmie przez monarchię Austro-Węgier tytułu „c. a k. dvorní dodavatel” (cesarsko-królewski dostawca nadworny). Następnie w 1880 roku Otto został odznaczony przez cesarza Franciszka Józefa Krzyżem Rycerskim.

 

 

W 1903 roku zmarł Otto Rieger a jego brat odsunął się w cień. Wówczas kierownictwo firmy przejął syn Otta, który również miał na imię Otto. Otto Rieger młodszy był także znakomitym organmistrzem i założył oddział firmy w Budapeszcie, który cieszył się dużym zainteresowaniem. Pozytywnie zapowiadający się rozwój firmy został przerwany przez wybuch I wojny światowej i podział Austro-Węgier.

Po wojnie firma straciła swą pierwotną rangę, ponieważ nie wchodziła już w skład monarchii austro-węgierskiej, ale tylko państwa czeskiego. Rynek się załamał, pracownicy zatrudnieni w firmie zostali zdziesiątkowani. Dwa lata po zakończeniu wojny Otto umiera nagle, a w rodzinie nie było nikogo, kto by mógł zająć się prowadzeniem firmy. Już pod koniec życia Otta funkcję dyrektora generalnego pełnił jego długoletni przyjaciel Josef von Glatter-Götz. Po śmierci swojego przyjaciela przejął zarządzanie firmą, a następnie w 1924 roku odkupił ją. Nową tradycję rodzinną zapoczątkował wraz ze swymi synami, Egonem i Josefem. W tym trudnym czasie trzeba było otworzyć się na nowe rynki. W tym celu, w 1926 roku, otwarto filię w niemieckim mieście Mocker. Dzięki temu posunięciu firma trzymała w rękach dwie trzecie (ponad 66%) eksportu organów z Rzeszy Niemieckiej. W latach 1924-1939 skonstruowano w Krnovie prawie tysiąc instrumentów, a firma zatrudniała ok. 100 pracowników. W następnych latach jednakże nadeszła II wojna światowa. W 1943 roku budowanie organów zostało zabronione, a firma Rieger została zmuszona do rozpoczęcia produkcji amunicji, aby przyczynić się do działań wojennych.

 

Rieger - Kloss

 

Po zakończeniu II wojny światowej w 1945 roku, cały majątek niemiecki został skonfiskowany w ramach dekretów Benesza, a ludność niemieckojęzyczna została deportowana. Firma przeszła pod zarząd państwowy a w 1948 roku została znacjonalizowana. W tym samym roku została znacjonalizowana także organmistrzowska firma  Hermanna Klossa w Krnovie. Następnie obie firmy zostały połączone pod nazwą „Zakłady organowe Rieger-Kloss w Krnovie”. Już w 1948 roku firma została zarejestrowana pod chronionym znakiem towarowym RIEGER-KLOSS Varhany s.r.o., tym samym szybko powracając do swojej przedwojennej pozycji na rynkach światowych. Już w 1950 roku spółka produkowała instrumenty o tak samo dobrej jakości jak przed wojną. W 1958 roku firma zaprezentowała się z sukcesem na wystawie Expo 58 i w następnych latach rozpoczęła realizację zamówień na 46 sztuk organów do krajów byłego Związku Radzieckiego.

 

W wyniku przemian ogólnospołecznych po 1989 roku przedsiębiorstwo przeszło kompleksową transformację, która została zakończona w 1994 roku prywatyzacją poprzez sprzedaż na rzecz pracowników. Za kierowanie firmą odpowiadał Svatopluk Ručka wraz z innymi udziałowcami będącymi pracownikami spółki. Odbiorcy europejscy nie byli zainteresowani kupnem organów, więc trzeba było szukać nowych rynków zbytu, którymi stały się głównie USA i Azja.

 

W grudniu 2011 roku firmę kupił Ing. Petr Škrbel, którego głównym celem jest przywrócenie firmie dawnej renomy oraz kontynuowanie wraz z synem tradycji rozpoczętej już ponad 140 lat temu. Od założenia firmy do czasów współczesnych zostało tu wyprodukowanych 3 735 znakomitych organów koncertowych i kościelnych, które zostały zainstalowane nie tylko w Republice Czeskiej, ale także za granicą, co pokazuje, że produkty firmy reprezentują światowy poziom w każdym aspekcie. Przedsiębiorstwo, które znakomicie prosperuje do dziś, odpowiada na zapotrzebowanie na całym świecie, zwłaszcza na rynkach w USA i Azji.

 

Kontakt Fabryka organów Rieger - Kloss, Krnov revoluční 966/56 +420 554 610 042, +420 602 611 670 www.rieger-kloss.cz

 

Zwiedzanie i bilety wstępu Zwiedzanie można zamówić wcześniej pod nr tel. +420 554 610 042 dla grup od 10 osób wzwyż. Zwiedzanie jest bezpłatne.